13 september 2025 inhuldiging monument op de Heikant

Zaterdag 13 september 2025 begon de dag op de Heikant met een ongebruikelijke bedrijvigheid. Al rond 9 uur werd de stilte doorbroken door enkele leden van Wotra, die arriveerden aan het uiteinde van de Heikantweg. In de laadruimte van Martins zwarte badmobil bevond zich het monument zorgvuldig bewaakt door onze voorzitter. Niet veel later kwam Dirk aan met het nodige materiaal voor de installatie. Jean had zich al eerder op de locatie gepositioneerd, zijn remork volgeladen met gereedschap.

De samenwerking verliep vlot. In geen tijd stond het cortenstalen monument stevig op zijn plek, vakkundig en waterpas gemonteerd door Dirk, onder het toeziend oog van de overige aanwezigen. Ondertussen druppelden ook de andere leden van Wotra binnen. Tegen 11 uur was de klus geklaard.

Rond 13 uur werd met gezamenlijke inspanning de feestlocatie opgebouwd: tenten, tafels, stoelen – alles stond netjes opgesteld. Een halfuur later arriveerden de eerste genodigden. Ooggetuige Jaak Mussen (ook bekend als Jaak de Més) was een van de eersten, gevolgd door Mia (Miet) Stijven, Catho (Toke Koule) Neyens, en Michel Op ’t Roodt. Als oudste bewoners van de buurt en zelf nog getuigen van de oorlogsjaren betekende deze dag voor hen bijzonder veel.

Tegen 13u45 had zich al een menigte van meer dan vijftig mensen verzameld. Onze burgemeester Gunter Haldermans, samen met schepenen Ine Franssen en Myriam Giebens, werd door de voorzitter hartelijk ontvangen. Vijf vaandeldragers vormden een erehaag rond het monument. Voor de gelegenheid kregen ook Ronny's kleinkinderen de eer om twee vlaggen te dragen een moment van trots.

Rond 14 uur heette onze voorzitter de aanwezigen welkom namens alle leden van Wotra. Ikzelf (Ronny) had op voorhand een hele speech uitgeschreven, maar tijdens het spreken voelde ik dat het beter was om mijn hart te laten spreken. Mijn jarenlange betrokkenheid bij het onderzoek naar vliegtuigcrashes in Neeroeteren gaf me de woorden en de passie om het verhaal levendig over te brengen. De vele felicitaties achteraf waren een mooie bevestiging dat deze spontane keuze de juiste was.

Na mijn toespraak volgden burgemeester Haldermans en schepen van cultuur Franssen. Beiden brachten een warme, oprechte boodschap over de gebeurtenissen die zich hier 82 jaar geleden afspeelden. Hun woorden riepen op tot reflectie over het offer dat jonge mensen brachten, opdat wij vandaag in vrijheid mogen leven. Hun boodschap werd met een warm applaus onthaald.

Vervolgens legde onze ondervoorzitter Arnaud Grispen een bloemenkrans neer namens onze vereniging. Daarna vond de onthulling van het monument plaats door de burgemeester en de schepenen, onder luid applaus van de aanwezigen. De vaandeldragers brachten een groet, waarna één minuut stilte volgde een moment van diepe bezinning. Op dat exacte moment stak een felle wind op die de bladeren in de bomen liet ritselen. Het was alsof de natuur zelf respect betuigde. Een kippenvelmoment dat velen van ons bij zal blijven.

Na de plechtigheid werden alle aanwezigen uitgenodigd op een drankje, aangeboden door onze vereniging. Johan Coolen van Radio LRM was, samen met zijn zoon Lars, aanwezig om interviews af te nemen met enkele genodigden. Hij maakte een prachtige reportage van het geheel, die nadien op Facebook gedeeld werd waarvoor onze oprechte dank.

Omstreeks 16 uur werd een groepsfoto genomen bij het nieuwe monument. Allen waren het erover eens: dit was een bijzonder geslaagde dag voor Wotra. We slaagden er opnieuw in om samen een waardevol project te realiseren voor de gemeenschap van Neeroeteren. Met dit herdenkingsplekje is er nu een vaste plaats gekomen waar we kunnen stilstaan bij het grote offer dat jonge twintigers brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog voor onze vrijheid.

Geachte aanwezigen,

Beste buurtbewoners, burgemeester en schepen,

Leden van de Maaseikse Vaderlandslievende Vereniging,

Vrienden van de Heemkundige Kring Wotra,

In 2015 begon ik samen met collega Arnaud Grispen, ongeveer 1,5 kilometer noordwaarts van hier, met de zoektocht naar wrakstukken van de Engelse bommenwerper Vickers Wellington BJ876. Dit toestel stortte neer op 1 augustus 1942. 

Vier jonge mannen, allen twintigers, verloren die dag hun leven. Zij gaven het ultieme offer in de strijd voor onze vrijheid. Eén man overleefde de crash: Harry Levi. Dankzij zijn parachute kon hij zich in veiligheid brengen. In Tongerlo werd hij opgevangen en verzorgd door dokter Groenen. Maar ook Levi was zijn leven niet zeker. Na slechts drie dagen moest hij op de vlucht slaan, uit angst om gevangen genomen te worden.

Op dat moment kwam de moed van de lokale bevolking in beeld. Jaak Verheyen, of beter gekend als Jaak van Hiepke, hielp Levi ontsnappen. Hier, in Neeroeteren, bood hij hem onderdak voor één nacht. De volgende dag vertrok Levi, via Rotem, met de trein naar Brussel. Echter werd hij in Brussels gevangengenomen en verbleef de ganse oorlog in gevangenschap. 

Groot was mijn verbazing toen ik in 2015 het telefoonnummer van Harry Levi kreeg via Elianne Groenen, de dochter van dokter Groenen. Wat volgde waren verschillende aangrijpende telefoongesprekken met Harry, die toen in Leeds, Engeland woonde. We stuurden hem enkele gevonden wrakstukken op — kleine stukjes met een grote betekenis.

Bij een van die gesprekken zat, aan de andere kant van het Kanaal, een oude man stilletjes te wenen aan de telefoon. Hij bedankte mij, diep ontroerd, voor de waardevolle fragmenten die we hem hadden opgestuurd. Het waren geen gewone stukken metaal voor hem. Het waren tastbare herinneringen aan zijn kameraden, aan een nacht die zijn leven voorgoed veranderde. In januari 2016 sprak ik hem voor het laatst. Enkele maanden later, in mei, overleed Harry op 93-jarige leeftijd. Harry Levi schreef een boek over zijn ervaringen met de titel: The Dark Side of the Sky.

Nog in diezelfde nacht op 1 augustus 1942 stortte hier 2km verder in het Waegteren een Halifax bommenwerper neer. Twee jonge mannen, de 32-jarige Ivor Watters en de 24-jarige Laurent Nadeau kwamen hierbij om het leven.

Wat begon als een zoektocht naar wrakstukken, groeide uit tot een intens en jarenlang onderzoeksproject. Dankzij de hulp van ooggetuigen vonden we uiteindelijk vijf crashlocaties in en rond Neeroeteren. De meest recente ontdekking deden we dit jaar: het betrof de Hampden X3066, die op 10 april 1941 neerstortte in het Warredal. Ook daar lieten vier jonge mannen het leven. Eén van hun was Jack Howell, met maar 19 jaar was hij het jongste bemanningslid dat om het leven kwam te Neeroeteren. De volledige bemanning werd op het oude kerkhof aan onze Sint-Lambertuskerk begraven en later in 1972 herbegraven op de Canadian War Cemetry te Adegem.

In totaal verloren bij deze vijf crashes elf jonge mannen het leven op Neeroeters grondgebied. 

Nu staan we hier samen waar tijdens de donkere dagen van de Tweede Wereldoorlog zich hier boven onze hoofden een Britse bommenwerper in nood bevond: de Vickers Wellington MK X HZ355.

Aan boord: vijf jonge bemanningsleden, twintigers, ver van huis, vechtend voor onze vrijheid. Hun missie was gevaarlijk, hun overlevingskansen klein, maar hun vastberadenheid des te groter.

Het vliegtuig stortte neer in de velden hierachter, bij de “Baard van Kië”.

Vier bemanningsleden wisten zich met hun parachute in veiligheid te brengen. Zij overleefden de val, maar droegen voor altijd de littekens van die nacht met zich mee.

De piloot, Richard Campbell Ellison, toen slechts 23 jaar oud, koos ervoor om aan boord te blijven, zodat zijn kameraden konden ontsnappen aan de dood. Zijn lichaam werd nooit teruggevonden. Hij staat vermeld als MIA /Missing in Action, later als KIA /Killed in Action. Zijn naam prijkt op het Runnymede Air Force Memorial in Surrey, in het Verenigd Koninkrijk. Voor ons is Ellison een held. Een man die zijn leven gaf opdat anderen konden overleven.

Maar zijn moed en opoffering leven voort, niet alleen in archieven en boeken, maar vanaf vandaag ook hier, tastbaar en zichtbaar, in dit monument dat hem en zijn kameraden eert.

Dankzij ooggetuigen – Neer Mussen, Leo Hilven, Louiske Stieners, Jaak Teelen, Jaak Vandebroek, Jaak Mussen en Antoinne Hulsbosch vonden Gerard, Arnaud, Martin en Ronny in september 2020 meer dan 50 kilo aan wrakstukken. Eén daarvan, een stuk aluminium, kreeg een symbolische plek op dit monument.

Wat hier 82 jaar geleden gebeurde, mag nooit verdwijnen in de mist van de tijd.

Daarom is dit monument zo belangrijk. Voor ons. Voor onze kinderen. Voor de generaties die nog komen.

Laat dit een plek zijn waar we even blijven stilstaan.

Waar we de namen van deze mannen blijven noemen.

Waar we hun verhalen blijven vertellen.

Niet alleen vandaag, maar telkens wanneer we hier passeren.

Moge dit monument een blijvend eerbetoon zijn aan hun dapperheid.

En moge hun offer nooit vergeten worden.

In navolging van dit monument willen we blijven ijveren om ook bij de vier andere crashlocaties gelijkaardige gedenkplaatsen op te richten. In dat kader doen we vandaag een warme oproep aan de Heer Burgemeester en de schepenen om ons hierin te ondersteunen.

Vandaag wil ik graag enkele mensen in het bijzonder bedanken:

Kevin en Tanja Lathouwers, voor het ter beschikking stellen van deze plek waar het monument nu mag schitteren.

En de vier nog levende ooggetuigen van het drama dat zich hier voltrok in de nacht van 12 juni 1943: Jaak Mussen, Antoinne Hulsbosch, Toke Neyens en Mia Stijven.

Bloemen Anthos, voor het sponsoren van het mooie bloemstuk.

Dank u wel voor U aanwezigheid en mag ik U uitnodigen een glaasje te drinken.

Ronny Witting Voorzitter Wotra Neeroeteren